Varsa yoksa yerli muz

Günün diğer bir haberi ise epeydir beklediğim bir derginin çıkışıyla ilgili. Derginin 3. sayısı bu ya beni en çok ilgilendiren de bu sayı idi. Bir ilk benim için. İngilizce yayınlanan bir dergide ilk kez bu kapsamda bir yazım yayınlanıyor. Dolayısıyla sevinçliyim, heyecanlıyım. İngiltere'de yayınlanan Taste Anatolia'ya ücretsiz abone olabilir, derginin internet üzerinden gönderilen pdf dosyasını edinebilirsiniz. Abonelik için tek yapmanız gereken verdiğim internet sitesindeki 'subscribe' kısmında karşınıza çıkan formu doldurmak. Şubat 2007 sayısında yayınlanan yazım Türk kahvaltılarına ilişkin. Buradan sevgili Fethiye'ye de teşekkürler. Yazıyı derleyip toparlamama, dil hatalarını düzeltmeme o yardımcı oldu çünkü!
*
Yerli muz yazısı dedik ya haber çok olunca muza dair sözler, sesler geriye gitti. Bu seferlik böyle olsun artık. Bir kısmınız biliyorsunuz, Türkçe'yi doğru kullanmak üzere emekli bir gazeteci ağabeyimiz ve Berceste'nin önderliğinde, internet günlükleri arasında bir kampanya başlatıyoruz. Bir anlamda yemek etkinliklerine benzeyecek. Amaç kişiselleştirmeden, kırmadan, kırılmadan doğruları paylaşmak, yanlışları düzeltmek, kullandığımız dili olabildiğince 'temizlemek'. Bu konuda en güzel yazıyı Punto'da okuyabilirsiniz. Kampanya için en doğru ismi arıyoruz. Çeşitli öneriler geldi. Lütfen siz de katılmak isterseniz, şu adreste oyunuzu kullanır mısınız? 23 Şubat'ta sonuç belirlenecek ve kampanyaya başlayabileceğiz. Katkıda bulunmak isteyen herkese teşekkürler.
*
Bugün Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Umur Gürsoy'dan gelen ve TBMM'ye gönderilmek üzere hazırlanan 'Kyoto'yu İmzala' dilekçesini içeren sitenin adresi şöyle. Siz de imzalar mısınız? Kendimiz için, çocuklarımız için, geleceğimiz için, 'ben de varım' demek için.

Eskiden yerli malı haftaları yapılırdı. Derdik ki, ne derdik sahi? Aklımdaydı. Unutuverdim bir anda. Şöyle miydi: "Yerli malı, yurdun malı, herkes onu kullanmalı." Konu muz olunca, bu söz düsturum olmaya devam ediyor. Çünkü o ithal muzlarda, asla ve asla bizim Anamur muzunun tadını bulamıyorum. Tadını da kokusunu da. O yüzden de pazara gittiğimde -neyse ki Antalya pazarlarında pek olmuyor- ben yerli muz alırken birilerinin ithal muz aldığını gördüğümde dayanamaz, yerlisi varken neden ithalini alıyorsunuz ki derdim. Bu memlekette yetişen muzlar varken hakikaten, binlerce kilometre öteden, uçakla getirtilmiş muzları yemenin mantığı var mıydı? Benim için yoktu. Hadi ille de muz yemek istiyorsak ve yerli muzun mevsimi değilse ve pazarda sadece ithal muz varsa anlarım da.

Bakın Meyve Ağacından Hikayeler'de (İletişim Yayınları, 2004) muz hakkında neler yazmışım:
"Hindistan’da 4000 yıldır yetiştirilen muzun anavatanı da zaten Güneydoğu Asya. Bir söylentiye göre Adem’le Havva’nın cennetten kovulmasına neden olan meyve aslında muz. Bu teoriyi öne sürenler muz yaprağının incir yaprağından daha iyi bir kıyafet olacağını söylüyorlar, haksız da sayılmazlar. Kıyafet değil ama kimi yerlerde tabak yerine kullanıldığını ve bazı yemeklerin muz yaprağına sarılarak pişirildiğini biliyoruz. Demek ki sadece meyvesiyle değil, bitkisiyle de bizler için yararlı bir meyve. Çok iyi bir potasyum kaynağı olan muzda A, B ve C vitaminleri ile fosfor, kalsiyum, magnezyum gibi mineraller de var. İki yüzden fazla türü olmakla birlikte bizde fazla çeşidi yetişmeyen muzun yüksek potasyum içeriği nedeniyle tansiyonu dengelediğini, uykuyu düzenlediğini, ülser yaralarının tedavisinde kullanıldığını söyleyebiliriz. 12. yüzyılda bile Çinli doktorlar kalp ve kas sistemine iyi geldiği düşünülen muzu nekahat dönemindeki hastalara tavsiye ediyorlardı."

Artık Antalya pazarlarında muz Anamur muzu değil Gazipaşa muzu olarak satılıyor. Kilosu 2 ytl. Ben üzerindeki benekler oluşmadan önce seviyorum yemeyi. Daha tam tatlanmadan. Bu yüzden yeşilimsi kabuklulardan alıyorum. Zaten hava sıcak, bir kaç gün içinde sararıveriyorlar. Bazen bir kısmı kalıyor, iyice olgunlaşıyor, hafiften de alkolleniyor. İşte o halini çok sevmediğimden başka bir şekilde değerlendireyim istiyorum. Bu sefer muzların lezzetinden yararlanayım dedim ve onlarla mini kekler yaptım. Hazır da 'Kek YE' etkinliği varken, ona denk geldi benim kekler. Beş tane orta boy muzum vardı. Onları çatalla ezdim. Bir kapta bir yumurtayı çırptım, biraz zeytinyağı, biraz da bal koydum. Belki ikisinden de çeyrek bardak kadar. Yine cashew nut denen (sonradan aklıma geldi, Zeynep'ciğimdi galiba, ona kıvrık fıstık adını tatmıştı. Doğru mu hatırlıyorum Zeynep'ciğim?) fıstıklardan da hafif kavurup irice dövdüm, ekledim. Bir su bardağı yulaf ezmesi, bir su bardağı da tam un ekledim. Bir çay kaşığı karbonat yeterli kabarması için. Gerçi bir kaç kaşık da sıcak su eklediğim için cıvıkça oldu hamur. Biraz daha un ekleyebilirdim. Eklemedim. Mini kek kağıtlarını tepsiye dizdim. Kalıpların yarısını biraz geçecek kadar harçtan koyup önceden ısıttığım fırına verdim. Fırından çıktıktan sonra biraz çöktüler ya, dert etmedim. Benim için önemli olan tadıydı çünkü. Evet, görüntü de önemlidir ya tadı ve sağlıklı olması çok daha öncelikli yaptığım yiyeceklerin. Böyle işte arkadaşlar. Minik keklerim pek güzel oldu. Onları seviyorum. Bakalım bir daha ne zaman yapabileceğim? Kim bilir?

Bu etkinliğin ev sahibesi Kek Evi'nden Ayşenur. Kendisine ev sahibeliği için teşekkür ediyor, sevgili dostlarımızın yarattığı/pişirdiği kekler için sizi Kek Evi'ne davet ediyorum. 19 Şubat Pazartesi gününden itibaren etkinliğe katılan dostlarımızın güzel lezzetleri orada olacak. Bol kekli günler! (Son olarak: Ne olur, ama ne olur kek yaparken kullanılan margarinin hem sizler, hem de çocuklarınız için sağlıklı olmadığını unutmayın. Margarinden çok daha iyi alternatifler var, her zaman olduğu gibi. İster tereyağı kullanın, ister zeytinyağıyla tereyağını karıştırın, ister yağ kısmını tamamen iptal edip yerine krema kullanın, isterseniz de yağ miktarlarını azaltmayı seçin. Ancak bilin ki, uzun vadede margarinin ne bedeninize, ne de damarlarınıza bir faydası olmayacak. Hele de bir kek için bir paket margarin kullanmak gibi bir alternatif hiç olmazsa hayatınızda, inanın bedeniniz de size daha iyi davranacaktır, gelecek yıllarda. Biz sitelerimizde sunduklarımızla bir sorumluluk üstleniyoruz. Sitelerimizi okuyup önerdiğimiz tarifleri uygulayan kişilerin tercihlerinden elbette bizler sorumlu değiliz ancak ne kadar doğru örnek olursak -her anlamda- o kadar işe yaramış oluruz. Bilmem siz de bana katılıyor musunuz?)

Bir site okurum (isimden çok emin olamadim. Sali şeklinde yazıldığı için doğru hitap etmiyor olma endişesi duyduğum için isimsiz yazdım yorumumu. Kusura bakmayın) balın pişirilmesinin zararlarından bahsetmiş yorumunda (yorumlar sayfasında okuyabilirsiniz). Ben de daha önce Türkçe yayınlarda rastladığım bir bilgi üzerine tereddütte kalmıştım yıllar önce. Bugün de yanlış bir bilgi vermemek için internette pek çok yayın taradım ancak ısıtıldığında sağlığa zararlı olduğuna dair bilgiye rastlamadım. Bilakis pek çok yerde şeker yerine pişirilerek hazırlanan yiyeceklerde kullanılabileceği, ancak şekerden daha tatlı olduğu için daha az kullanılması gerektiğini okudum. Isıtıldığı zaman bazı enzim ve vitaminlerin zarar gördüğü, bu yüzden çiğ tüketilmesinde fayda olduğu bilgisini yadsıyamayız elbet. Pek çok şeyde olduğu gibi. Meyve ve sebzeler de pişirildiklerinde içerdikleri vitamin ve minerallerin bir kısmını yitiriyorlar. Sonuçta balı tedavi amaçlı veya besin değeri nedeniyle tüketiyorsak elbette çiğ tüketmek gerek. Bir bilgiye daha rastladım ki bu ilginç. Balın bir yaşından küçüklere verilmemesi gerekiyormuş çünkü Clostidium botulinum adlı bir madde içermesi nedeniyle bebeklerde botulizm hastalığına neden olabilirmiş. Bir başka kaynakta da piyasadaki hazır balların çoğunun kristalleşmemesi ve içermiş olabileceği bakteriler nedeniyle ısıya maruz bırakıldığını okudum. İngilizce bilenler İngiltere'dekiBal Birliği'nin sitesindeki bilgileri okuyabilirler. (Kendini Dr. Sali olarak tanıtan okurum yaptığım açıklama üzerine bilgiyi edindiği kaynağı aktarmış. İsteyenler (biraz bilimsel dille yazılmış olması anlamamızı zorlaştırabilir) http://www.gidasanayii.com/modules.php?name=News&file=article&sid=7490 adresinden söz konusu bilgileri okuyabilirler. Anladığım kadarıyla taze balda veya bekletilmiş ballarda da olabilen bir etki bu. İnsan bedenine ne tür ve ne oranda bir zarar verdiğini merak ediyorum. Bir bilgiye ulaşırsam sizlerle paylaşırım. Siz de bilginiz varsa paylaşın ki burada kimseyi yanıltmış olmayalım. Teşekkürler.)

Amerikan Enerji Bakanlığı'na bağlı gibi görünen Newton adlı sitede ise şu bilgiye rastgeldim: "Because honey is hydroscopic, it is extends the shelf-life of baked
goods. They are less likely to dry out because the honey absorbs moisture
from the surrounding air. If you want to try this out, bake a batch of
cookies using sugar. Then make a second batch replacing half of the sugar
with honey. To do this you need to reduce the liquids in the recipe by
1/4 cup for each cup of honey (because of the water in the honey...
remember, about 19%) and reduce the cooking temperature by 25
degrees. See which batch survives longer." Kısaca çevirisi şöyle: Balla pişirilen 'fırınlanmış' ürünlerin raf ömrü daha uzun olur çünkü bal çevresindeki nemi emerek ürünün kurumasını önler.